* Originalno postovano na mina-info.me
Podgorica, (MINA) – Crnu Goru ocekuju enormna ulaganja u zivotnu sredinu, zbog cega je neophodno sto prije osnovati Eko fond kao kljucni mehanizam za prikupljanje novca, kazala je generalna direktorica Direktorata za zivotnu sredinu, Ivana Vojinovic, dodajuci da bi ta institucija mogla biti uspostavljena vec naredne godine.
Vojinovic je u intervjuu agenciji MINA rekla da je obezbjedjivanja sigurnih i stabilnih izvora finansiranja aktivnosti u poglavlju 27 najveci izazov za Crnu Goru, s obzirom na procjene da je za tu oblast neophodno obezbijediti 1,429 milijardi EUR.
“Kako je procjena da je neophodan iznos od 1,429 milijardi EUR, potrebno je da mudro gradimo finansijsku konstrukciju ukljucivanjem svih raspolozivih izvora finansija kao sto su medjunarodni krediti, donacije, IPA, drzavni i lokalni budzeti, a sve u zavisnosti od konkretne namjene”, smatra Vojinovic.
Ona je kazala da se najveci finansijski teret u visini od 841 milion EUR tice se oblasti kvaliteta voda, i to izgradnje postrojenja za preciscavanje komunalnih i izgradnje infrastrukture u oblasti pijace vode i zastite od poplava.
“Da bi sistem upravljanja otpadom u Crnoj Gori funkcionisao kao i u drzavama clanicama EU, i obuhvatao selektivno sakupljanje otpada na nivou svih opstina, zadovoljene zahtijevane stope reciklaze pojedinih frakcija otpada, rijeseno pitanje tretmana opasnog otpada i niz drugih zahtjjeva, potrebno je ulaganje od 368 miliona EUR”, precizzirala je Vojinovic.
Prema njenim rijecima, projektovano je i da bi industrija i drzava u cilju dostizanja standarda kvaliteta vazduha na teritoriji citave Crne Gore, u skladu sa propisima EU koji su prenijeti u nas pravni okvir, trebalo da investiraju iznos od 130 miliona EUR.
Neizbjezno je, kako je navela, i dalje i znacajnije ulaganje u zastitu prirode. “Samo po tom osnovu predvidja se ulaganjeod 33 miliona EUR koje se u najvecem dijelu vezuje za mudro promisljanje u dijelu uspostavljanja ekoloske mreze Natura 2000, upravljanje zasticenim podrucjima prirode i uopste zastita biljnih izivotinjskih vrsta, posebno rijetkih i ugrozenih”.
“Prepoznajuci finansijski izazov kao potencijalnu barijeru za ispunjavanje zahtjeva iz poglavlja 27, u novom Zakonu o zivotnoj sredini, koji se primjenjuje od avgusta, razradili smo odredbe vezane za osnivanje Ekofonda kao posebnog pravnog lica”, kazala je Vojinovic.
Ona je dodala da se pokazalo da je institucija tog tipa bila potrebna Crnoj Gori i ranije, “a posebno ce biti neophodna uvazavajuci enormna finansijska ulaganja koja nas cekaju u dolazecem periodu”.
“Eko fond smo prepoznali kao kljucni mehanizam za prikupljanje finansijskih sredstava koje bi namjenski trebalo plasirati u programe i projekte u oblasti zastite zivotne sredine na drzavnom i lokalnom nivou. Iako je, shodno Zakonu, krajnji rok za pocetak operativnog funkcionisanja Fonda sredina 2018, nase je nastojanje da ovaj subjekat bude uspostavljen tokom naredne godine”, navela je Vojinovic.
Ona je kazala da je u toku izrada pregovaracke pozicije za poglavlje 27, koja je uslijedila nakon zavrsenog skrininga i ispunjavanja mjerila za otvaranje poglavlja za pregovore, odnosno usvajanja Nacionalne strategije za to poglavlje u julu.
“U pitanju je izrazito vazan dokument, jer cemo na bazi njega sjesti za zajednicki pregovaracki sto sa kolegama iz Evropske komisije (EK) i nastojati da ispregovaramo najpovoljnije uslove za Crnu Goru usmjerene ka podizanju standarda u zivotnoj sredini”, rekla je Vojinovic.
Krajnji cilj je, kako je navela, novi procesi u toj oblasti unaprijede kvalitet zivota gradjana Crne Gore.
“U pregovarackoj poziciji zapravo se izrazava stav nase drzave u odnosu na prihvatanje ukupne pravne tekovine EU i definisu eventualne teskoce u njenom sprovodjenju, na bazi cega se mogu zatraziti prelazni periodi ili trajna izuzeca”, pojasnila je Vojinovic.
Ona je dodala da je, u principu, pregovaracka pozicija dokument koji “gleda naprijed” i daje odgovore na pitanja – sta, kako i uz pomoc kojih sredstava ce se preduzimati u oblasti zivotne sredine do dana punopravnog clanstva Crne Gore u EU.
“Na izradi pregovaracke pozicije radi Radna grupa za pregovore za poglavlje 27 koju je Vlada formirala. U ovoj fazi izrade, pregovaracka pozicija je, shodno pravilima ukupnog pregovarackog, procesa dokument internog karaktera”, kazala je Vojinovic.
Na pitanje kad ce pregovaracka pozicija biti gotova i koja oblast je najzahtjevnija, ona je rekla da je proces itrade “u zreloj fazi”.
“To znaci da je kvalitetan predlog pripremljen, medjuinstitucionalno gotovo u potpunosti usaglasen i vjerujem da cemo, cim se u EK budu stekli uslovi za to, sa njihovim nadleznim tijelima poceti komunikaciju po ovom pitanju”, pojasnila je Vojinovic.
Prema njenim rijecima, oblast upravljanja otpadom i kvalitet voda su dvije teme koje su zahtijevale najvise rada tokom pripreme pregovaracke pozicije.
Vojinovic je kazala da se u oblasti otpada, pored pitanja njegovog tretmana shodno EU hijerarhiji, ispostavilo da je posebno vazno pitanje sanacije neuredjenih odlagalista, kao sto su Vasove vode u Beranama, Vrtijeljka na Cetinju, Cafe u Baru i Carkovo polje na Zabljaku, kao i pitanje uspostavljanja dobro organizovanog sistema tretmana posebnih tokova otpada – elektronski i elektricni, ambalaza, baterije i akumulatori, otpadna vozila.
Vode su, kako je pojasnila, posebno zahtjevne zbog potrebe tretmana komunalnih otpadnih voda, izgradnje nove kanalizacione mreze, sanacije postojecih kanalizacionih sistema i slicno, ali i poboljsanja standarda kvaliteta voda za pice i kupanje.
Vojinovic je kazala da je na kanalizacionu mrezu u urbanim cjelinama u Crnoj gori trenutno prikljuceno 67 odsto stanovnika, i da je u funkciji sest postrojenja za preciscavanje otpadnih voda sa sekundarnim preciscavanjem – u Budvia, Podgorici, Mojkovcu, Zabljaku, Niksicu, i zajednicko za Kotor i Tivat.
U toku je, kako je navela, izgradnja postrojenja za preciscavanje komunalnih otpadnih voda u mnogim opstinama, kao i izgradnja, odnosno rekonstrukcija kanalizacionih sistema u skladu sa standardima EU.
“Plan je da se broj postrojenja za preciscavanje komunalnih otpadnih voda do 2022. fazno poveca na 14, dok ce povezanost na kanalizacionu mrezu u urbanim naseljima iznositi 75–80 odsto stanovnistva. Do 2029. u svim naseljima u Crnoj Gori koja imaju preko dvije hiljade stanovnika bice izgradjena sva planirana postrojenja za preciscavanje komunalnih otpadnih voda, punog kapaciteta”, kazala je Vojinovic.
Na pitanje da li ce Crna Gora traziti tranzicione periode ili derogacije i za koje oblasti, ona je odgovorila da, zbog prirode dokumenta pregovaracke pozicije i cinjenice da je ona u ovoj fazi izrade interni dokument, nije moguce detaljnije govoriti o eventualnim takvim zahtjevima Crne Gore.
“Upravo je ovo dokument, ali i faza u pregovarackom procesu, kada bi eventualni zahtjevi za tranzicionim periodima Crne Gore trebalo da budu artikulisani u onim oblastima za koje ih je uopste moguce traziti”, rekla je Vojinovic.
To su, kako je kazala, u principu oblasti koje su infrastrukturno i investiciono zahtjevne, sto povlaci potrebu obezbjedjivanja znacajnijih finansijskih sredstava, ali i duze vrijeme, kako za realizaciju kapitalne investicije, tako i za takozvani operativni vijek investicije tokom kojeg treba da dodje do izrazaja puna isplativost i rentabilnost nekog investicionog projekta.
“U svakom slucaju, nase nastojanje je da eventualni zahtjevi za tranzicionim periodima Crne Gore, ukoliko se za njima javi potreba, budu dobro argumentovani i vremenski oroceni, da bi u krajnjem i bili prihvatljivi za EK”, dodala je Vojinovic.
Ona je naglasila da je svaka nova drzava clanica EU u svom pretpristupnom procesu iskoristila mogucnost koriscenja tranzicionih perioda. “Iako Crna Gora samostalno pise svoju pricu evropskih integracija, naucene lekcije ranijih drzava kandidata, i pozitivne i negativne, veoma su nam dragocjene”.
Vojinovic je kazala da se otvaranje pregovora za poglavlje 27 ocekuje uskoro, i da su u toku intersektorske konsultacije izmedju nadleznih tijela EK vezano za ocjenu ispunjenosti pocetnog mjerila.
“Po okoncanju administrativnih procedura u samoj Komisiji, vjerujemo da ce se ipoglavlje 27, kao jedno od najtezih i najslozenijih, naci na Medjuvladinoj konferenciji u Briselu, koja predstavlja dogadjaj na kojem se poglavlja otvaraju, a u naprednijim fazama i privremeno zatvaraju, u pristupnom procesu”, rekla je Vojinovic.
Ona je naglasila da je za otvaranje pregovora u Poglavlju 27 Crna Gora “vec sada spremna, jer imamo jasno definisan plan na osnovu kojeg cemo u naredne cetiri godine sprovoditi pravnu tekovinu EU za zivotnu sredinu i klimatske promjene koju smo prenijeli u domace propise”.
“Vjerujem da je najbitnija upravo nasa interna spremnost da sa EK udjemo u aktivni dijalog i shodno prioritetima postepeno rjesavamo probleme i otvorena pitanja u ovojoblasti. Smatram da su jacanje nasih sveukupnih kapaciteta i marljiv i vrijedan rad prepoznati i u EK, a u prilog tome ide i nedavno objavljeni Izvjestaj o napretku Crne Gore za 2016. koji je zapoglavlje 27 najpozitivniji do sada”, kazala je Vojinovic .
Tekst je dio projekta “Jacanje kapaciteta za bolju zivotnu sredinu u Crnoj Gori” koji realizuje nevladina organizacija Green Home, a koji finansira Evropska unija kroz predpristupnu IPA podrsku.